İç denizde tsunami olur mu?
Üç tarafı denizlerle çevrili bir deprem ülkesi olması bakımından Türkiye’de tsunami olup olmayacağı sorusu, vatandaşların merakı ve endişesi olmuş durumda. Özellikle deprem konusunda en riskli bölgelerden olan Marmara Denizinde iç deniz olması bakımından tsunami ihtimali olup olmadığı merak ediliyor. Esasında bir iç deniz olması nedeniyle insanlar böyle bir şeyin olacağına pek ihtimal vermiyor, ta ki İzmir’de meydana gelen depremde tsunami olması ve suda boğularak çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesine kadar. Peki bir iç deniz olan Marmara’da tsunami olur mu? Şimdi size uzman görüşleri ışığında bir iç denizde tsunami ihtimalinden bahsedeceğiz.
Tsunami ve deprem ile ilgili araştırmalar yapan Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, Marmara Denizi’nde tsunami tehlikesi olduğu konusunda uyarıyor. Prof. Dr. Yalçıner, “‘Marmara iç denizdir tsunami yaratmaz’ diye bir şey doğru değil” diyor. Aynı zamanda bir tsunami uzmanı olan ve UNESCO Kuzey Doğu Atlantik ve Akdeniz Tsunami Uyarı Sistemi Başkanı olarak görev yapan Prof. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner, “Marmara’da 7.4’ten büyük depremler küçük ya da büyük tsunami yarattı. Bu nedenle büyük İstanbul depreminde tsunami bekliyoruz.” dedi.
İç denizde tsunami ihtimali
Gerçekten korkutucu bir şeyler söyledi Prof. Dr. Yalçıner ve bizim bilim adamlarına kulak vermemiz gerekiyor. Her ne kadar depremin kader olduğunu söyleyenler olsa da biz yine de önlem alalım ve uyarılara dikkat edelim. Önlemleri aldıktan sonra duruma bakalım. Bu arada
Korkunç tablo ile ilgili daha fazla detay paylaşan Prof. Dr. Yalçıner, “‘Doğrultu atımlı fay tsunamiyi yaratmaz’ görüşü doğru. Ama başladığı ve bittiği yerle, kıvrım yaptığı yerlerde tsunamiyi yaratır. Marmara’da da fayın kıvrım yaptığını biliyoruz. Büyükçekmece ve Yenikapı açıklarında denizaltında heyelanlar var. Boğaz’ın getirdiği çamur bölgeye yerleşmiş ve eğimli bir vaziyette duruyor. Depremde göçme ihtimali var. O göçtüğünde de tsunami meydana gelecek.” dedi.
Marmara Denizi’nde tsunami meydana gelir mi?
Bu teknik terimleri anlaması ilk başta zor gelebilir, ancak Prof. Dr. Yalçıner, konuyu biraz daha açarak herkesin anlayabileceği bir dilde anlattı. Özetlemek gerekirse, tsunami deniz içinde meydana gelecek heyelan ile beraber gerçekleşebilir. Prof. Dr. Yalçıner, “6.5’te de heyelan nedeniyle bir tsunami olabilir. Heyelan depremle kayarsa önemli bir tsunami olur. Kıyılar ortalama 3-6 metre yükselir. Dere yataklarından içeriye girer.” diyor.
Bu arada tsunaminin en çok nereleri etkileyeceği hakkında da önemli tahminleri var. Maltepe ve Yenikapı’daki dolgu alanlarına işaret ediyor. Belki bizim gibi yerel olmadığı için tahmin etmemiş olabilir, ancak Kartal’ın merkezinin de devasa bir dolgu alanından oluştuğunu söylemek gerekiyor. Prof. Dr. Yalçıner, “Şehir hatları vapurları yolcu indirirken tsunami meydana gelirse can kaybı yaratır. Maltepe ve Yenikapı’daki toplanma alanları da etkilenir. Mesela kıyıya yakın metro istasyonlarına dalga gelince su basmaması lazım. Bazı istasyonların önlemi alınmıştı. Kumkapı‘daki Avrasya Tüneli’nin girişi için önlem alınması ve yükseltilmesi gerekli.” diyor.
İstanbul’da tsunami olurken ne yapmak gerekir?
İstanbul’da deprem olduktan sonra gerçekten tehlikeli bir tsunami tetiklenebilir. Düşünsenize, Maltepe sahilinde memleket tanıtım etkinliği olduğunu ve o kadar çok insan dolgu alanı üstündeyken tsunami meydana geldiğini. Gerçekten büyük bir facia olabilir. Böyle bir şeyin olmamasını dileriz. Düşünmesi bile korkunç. Ancak insan aklının düşünebileceği her şeyin olması mümkündür. Bu yüzden önlem almak gerekiyor.
Bu arada Prof. Dr. Yalçıner, deprem anında tsunami olursa yapmanız gerekeni de söylüyor. Prof. Dr. Yalçıner, “Deprem olduktan sonra kıyı bölgelerinden uzak durmak gerek. Dalgalar gelmeden önce deniz çekilir. 5 dakika geri gider. Çekilmeyi gördüğünüz anda kıyıdan uzaklara gidin, evdeyseniz de üst katlara çıkın. Tsunami esnasında eğer denizdeyseniz açık denize, su derinliği 50 metreyi geçen bir yere gitmeniz gerekiyor. Orada hiçbir zarar görmezsiniz. Tsunaminin zararı sığ suda.” diyor.
İstanbul tsunami risk haritası
Tsunami tehlikesi olan sahil ilçeleri ├── Avrupa Yakası │ ├── Büyükçekmece │ ├── Beylikdüzü │ ├── Avcılar │ ├── Bakırköy │ ├── Bahçelievler │ ├── Zeytinburnu │ ├── Fatih ├── Anadolu Yakası │ ├── Kadıköy │ ├── Maltepe │ ├── Kartal │ └── Pendik
Bu arada böyle bir harita da paylaşıldı uzman tarafından. Bu haritada, İstanbul’un tsunami açısından riskli ilçelerinin bulunduğu sahil kesimi kırmızı renk ile gösteriliyor. Çok hassas bir harita değil ve paint ile yapılmış gibi görülse de gerçekten tehlikeye işaret etmekte çok başarılı bir harita oluşturulmuş. Böylece İstanbul’un en tehlikeli sahilleri de ortaya konmuş oldu.